•«نگاه اجمالی»
•یک عدسی گرانشی زمانی شکل می‌گیرد که نور یک منبع دور دست و درخشان مثل کوازار* در اطراف یک شی پر جرم مانند یک خوشه کهکشانی خمیده می‌شود. این پروسه که عدسی گرانشی شدن نامیده می‌شود یکی از پیش بینی‌های نسبیت عام انیشتین است.
•*اختروش یا کوازار (به انگلیسی:( Quasar یک هستهٔ فعال به شدت نورانی و دوردست است که متعلق به یک کهکشان جوان می‌باشد.
•
•
•همگرایی گرانشی
•همگرایی گرانشی هنگامی روی می‌دهد که نور یک چشمهٔ درخشان بسیار دور (مانند یک اختروش )در مسیرش تا رصدگر، از کنار جسم پرجرم دیگری (مانند یک خوشهٔ کهکشانی( بگذرد و مسیرش خمیده شود. جسم میانی عدسی گرانشی نامیده می‌شود. این پدیده یکی از پیش‌بینی‌های نظریهٔ نسبیت عام اینشتین است. براساس نسبیت عام، جرم می‌تواند فضازمان را خمیده کند و در نتیجه میدان گرانشی‌ای بسازد که می‌تواند نور را منحرف کند. این پدیده را نخستین بار آرتور ادینگتون در سال ۱۹۱۹ در جریان یک خورشیدگرفتگی آزمود که در آن نور ستاره‌ای که از نزدیک خورشید می‌گذشت کمی خم شده و در نتیجه مکان ظاهری ستاره کمی جابه‌جا شد.
•آرتور استنلی ادینگتون
•آرتور استنلی ادینگتون (به انگلیسی: Arthur Stanley Eddington) (۲۸ دسامبر ۱۸۸۲ - ۲۲ نوامبر ۱۹۴۴)
• اخترفیزیک دان انگلیسی اوایل قرن بیستم بود. توان درخشش ادینگتون یعنی اندازه طبیعی درخشش ستارگان به افتخار این دانشمند، بنام او گذاشته شده‌است.
•او بیشتر بخاطر کارهایش در مورد نظریه نسبیت شناخته شده‌است. ادینگتون مطالب بسیاری دارد که نظریه نسبیت عام را به جامعه انگلیسی‌زبان اعلام می‌کند و توضیح می‌دهد.
•
•عدسی گرانشی به درد بخور!؟!
•عدسي گرانشي اخترشناسان را قادر مي‌سازد که محل ماده تاريک را در بخش‌هاي مختلف عالم مشخص کنند. ماده تاريک به حدود ۲۵ درصد ماده‌اي گفته مي‌شود که کيهانشناسان پيش بيني مي‌کنند بايد وجود داشته باشد تا جرم گرانشي اندازه گيري شده درست از آب در آيد.
•وجود ماده تاريک، به عنوان ماده‌اي که ما نمي‌بينم ولي ميدانيم و اثرش را اثراتي مانند عدسي گرانشي و قوانين کپلر مي‌بينيم. جرم تابشي با جرم همخواني ندارد پس بايد ماده‌اي وجود داشته باشد که ما آن را هنوز شناسايي نکرده‌ايم.
•همچنین با همگرایی گرانشی می‌توان اطلاعاتی دربارهٔ جسم میانی (عدسی) از جمله جرم آن به دست آورد.
•آزمایش!؟!
• مواد مورد نیاز: گیلاس یا لیوان کاغذ گراف نقشه ی آسمان
•وقتي از پايه گيلاس نگاه مي‌کنيد، و گيلاس را حرکت مي‌دهيد، متوجه منحني شدن خطوط گراف مي‌شويد. خطوط گراف نزديک به مرکز بيشتر انحنا پيدا کرده‌اند. حالا مي‌دانيد که داريد به چه نگاه مي‌کنيد! کافيست جاي اين گراف را با نقشه آسماني که داريد عوض کنيد. گيلاس را حرکت دهيد و به انحناها دقت کنيد.
•چه اتفاقي مي‌افتد؟
• پايه گيلاس درست مثل عدسي کروي عمل کرده و تصوير کاغذ زيرش را منحني مي‌کند. تصوير دايره‌اي شده به دليل انحناي پايه گيلاس است که در مرکز ضخيم‌تر است تا لبه‌هاي بيروني. چون نور از محيط ضخيم‌تر با سرعتي متفاوت از محيط کم چگال و نازک مادي است. اين پديده دقيقاً همان اثر شکست نور در محيط‌هاي مختلف با چگالي مولکولي مختلف است. اجرام سنگين‌تر نيروي قوي‌تري دارند که منجر به انحناي بيشتر فضا - زمان و در نتيجه مسير نور مي‌شود. اخترشناسان در اسمان دنبال چنين اجرامي هستند که از آن به عنوان عدسي براي ديدن اجرام دورتر استفاده کنند.
•منابع:
•ویکی پدیا
Wikipedia.org
•انجمن علمی فیزیک دانشگاه مشهد:
Asp-astronomy.blogsky.com
•رشد:
Roshd.ir
•ویکی نجوم
wiki.avastarco.com
•و با تشکر از آقای خالقی (معلم پژوهشی نجوم)و همه ی دوستانی که در انجمن آوا استار کمک کرده اند .
•
معرفی کتاب برای ثبت بارش های شهابی
نجوم آماتور:1:1